Mokry kaszel

Skąd w naszych drogach oddechowych wydzielina? To proste! W normalnych warunkach zapobiega ona wysychaniu błon śluzowych i zapewnia prawidłowe funkcjonowanie rzęsek w nabłonku, który wyścieła drogi oddechowe. Jeśli jednak w ich obrębie dochodzi do infekcji wirusowej lub bakteryjnej, produkcja wydzieliny zwiększa się, a ona sama staje się zbyt lepka, aby w zwykłym odruchu kaszlowym można było się jej pozbyć. Zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych grozi niebezpiecznym rozwinięciem infekcji i pojawieniem się gorączki, a także rozszerzeniem zakażenia na dolne drogi oddechowe, czyli najczęściej oskrzela. W takich przypadkach konieczne jest zastosowanie tzw. mukolityków – czyli leków upłynniających wydzielinę i ułatwiających odkrztuszanie. Do najczęściej stosowanych mukolityków należą: bromheksyna, ambroksol, acetylocysteina i karbocysteina.

Mukolityki stosowane są często jako leki pomocnicze w trakcie terapii antybiotykowej oraz przy zażywaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Antybiotyki są lekami wykazującymi działanie przeciwbakteryjne – hamują wzrost komórek bakteryjnych i ich namnażanie. Z kolei leki z grupy NLPZ, czyli leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe, stosuje się w celu zmniejszenia objawów, które bardzo często towarzyszą infekcjom: odczucia bólu, obniżenia gorączki, a także zniwelowania stanu zapalnego.

Stosując powyższe preparaty należy zawsze uwzględniać zalecenia lekarskie oraz informacje zawarte w ulotkach dołączanych do preparatów. Dotyczy to szczególnie interakcji z innymi lekami. Ignorowanie ich może bowiem powodować wystąpienie różnego rodzaju powikłań i skutków ubocznych. Przestrzeganie prawidłowego stosowania leków i odpowiedniego ich łączenia ze sobą dotyczy w szczególności dzieci. Bezpieczeństwo i powodzenie terapii oraz wykluczenie działań niepożądanych wymaga przede wszystkim zachowania odpowiedniego sposobu dawkowania leku. Należy pamiętać, że dawkę leku ustalamy nie względem wieku dziecka, ale masy jego ciała. Ponadto ze względu na budowę dróg oddechowych i ograniczoną zdolność odkrztuszania leki mukolityczne nie powinny być stosowane u dzieci w wieku poniżej 2 lat.

O czym pamiętać stosując dostępne na rynku mukolityki?

• Bromheksyna zwiększa objętość i zmniejsza lepkość wydzieliny śluzowej zalegającej w drogach oddechowych, ułatwiając jejwykrztuszanie. W stanach zapalnych dróg oddechowych z towarzyszącym zakażeniem bakteryjnym bromheksyna wymagajednoczesnego podawania z antybiotykami i lekami rozszerzającymi drogi oddechowe. Do najczęstszych działańniepożądanych wynikających z jej stosowania należą dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (zgaga, nudności,wymioty, biegunka). Długie stosowanie leku może przyczynić się do nasilenia duszności z powodu zwiększonego wydzielaniaśluzu. Ponadto bromheksyna może nasilać działanie drażniące salicylanów i innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych(NLPZ) na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Dlatego należy ograniczyć jej stosowanie u pacjentów z chorobą wrzodowążołądka i dwunastnicy.
• Ambroksol jest produktem metabolizmu bromoheksyny, działa jednak znacznie od niej silniej. Zwiększa częstotliwość ruchu rzęsek w nabłonku dróg oddechowych i zwiększa ilość wydzieliny surowiczej. W efekcie dochodzi do wzmożonej produkcji śluzu i poprawy jego usuwania z dróg oddechowych. Ambroksol ułatwia odkrztuszanie, łagodzi kaszel, a dodatkowo wykazuje również działanie miejscowo znieczulające. U chorych z chorobą wrzodową ambroksol może jednak powodować nasilenie dolegliwości bólowych, zaś czynna choroba wrzodowa stanowi przeciwwskazanie do jego stosowania. Należy również pamiętać, że po podaniu ambroksolu zwiększa się stężenie niektórych antybiotyków w wydzielinie oskrzelowo-płucnej.
• Acetylocysteina zmniejsza lepkość wydzieliny dróg oddechowych, co ułatwia jej odkrztuszanie. Należy jednak pamiętać, by nie stosować jej jednocześnie z antybiotykami – wspólne zażywanie preparatów znacznie zmniejsza bowiem siłę działania przeciwbakteryjnego antybiotyków. Dlatego ze względów bezpieczeństwa acetylocysteinę i doustnie podawane antybiotyki należy przyjmować oddzielnie, w odstępie co najmniej 2 godzin. Ponadto nie powinno podawać się jednocześnie preparatów acetylocysteiny z lekami przeciwkaszlowymi, ponieważ osłabienie odruchu kaszlowego może doprowadzić do zalegania wydzieliny oskrzelowej. Z kolei pacjenci z astmą oskrzelową oraz stwierdzoną nadreaktywnością oskrzeli muszą być poddani ścisłej kontroli podczas leczenia acetylocysteiną ze względu na możliwość wystąpienia skurczu oskrzeli. Dodatkowo ze względu na możliwość podrażnienia błony śluzowej względnym przeciwwskazaniem do stosowania acetylocysteiny jest choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy oraz żylaki przełyku.
• Działanie karbocysteiny polega na rozrzedzaniu i upłynnianiu wydzieliny z dróg oddechowych. Lek zmniejsza lepkość śluzu i ułatwia odkrztuszanie. Spośród wymienionych mukolityków karbocysteina wykazuje najmniej działań niepożądanych. Sporadycznie stosowana w dużych dawkach może powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Działa szybko i po 2 godzinach od podania wykazuje maksymalne działanie. Pomocniczo jest również wykorzystywana w zapaleniu ucha środkowego. Co ważne – nie wykazuje interakcji z antybiotykami, ani z lekami NLPZ (przeciwgorączkowymi, przeciwzapalnymi, przeciwbólowymi), a do tego może być podawana dzieciom po 6. roku życia.

Powiązane artykuły:

Problemy z mokrym kaszlem - kiedy udać się do lekarza? >>

Inhalacje na mokry kaszel >>

Uciążliwy kaszel - jak go załagodzić? >>

Piśmiennictwo: