Jak odróżnić kaszel suchy i mokry

Kaszel - skąd się bierze?

Kaszel to odruch obronny dróg oddechowych spowodowany podrażnieniem receptorów czuciowych przez czynniki zapalne, mechaniczne (kurz, śluz, ciało obce) lub chemiczne (nikotyna). Kaszel suchy czy mokry – oba powstają w ten sam sposób. Receptory wyzwalające ten objaw znajdują się w nabłonku dróg oddechowych, ścianie oskrzeli, tkance płucnej, ale też m.in. w zatokach przynosowych (kaszel w ostrych i przewlekłych zapaleniach zatok), w przewodzie słuchowym zewnętrznym (stąd napadowy kaszel wyzwalany czyszczeniem uszu patyczkiem higienicznym), osierdziu (kaszel w niewydolności serca), opłucnej ściennej (kaszel po złamaniu żeber) oraz przełyku (tak powstaje kaszel w przebiegu refluksu żołądkowo-przełykowego).

Impulsy nerwowe wyzwalane z receptorów są następnie przekazywane do mózgu, a dokładniej ośrodka kaszlu w rdzeniu przedłużonym, który z kolei przesyła sygnały do mięśni klatki piersiowej, przepony i krtani. Ich synchroniczne skurcze wywołują kaszel, którego zadaniem jest oczyszczanie dróg oddechowych.

Pod względem czasu trwania wyróżnia się: kaszel ostry (trwający do 3 tyg.), podostry, czyli przewlekający się (od 3 do 8 tyg.) oraz przewlekły (ponad 8 tyg.).

Zdecydowanie najczęstszą przyczyną ostrego kaszlu są wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych (błony śluzowej nosa i zatok – tzw. rhinosinusitis) powodujące spływanie wydzieliny w dół gardła i podrażnianie receptorów czuciowych. Pojawia się także w zaostrzeniu chorób przewlekłych, wpadnięciu ciała obcego do dróg oddechowych czy katarze siennym. Kaszel podostry jest zwykle efektem przedłużonej regeneracji nabłonka oddechowego po przebytym, wirusowym zakażeniu. Przewlekły – może mieć szereg różnych przyczyn, dlatego wymaga wizyty lekarskiej i szerszej diagnostyki.

Kaszel suchy a mokry - czym właściwie się różnią?

W tym pierwszym czujemy nieprzyjemne skurcze mięśni wywołujących kaszel, ale nie odkrztuszamy żadnej wydzieliny. Jego utrzymywanie się jest więc bezcelowe z punktu widzenia oczyszczania dróg oddechowych. Jeśli doskwiera nam dłużej niż kilka dni, jest bardzo intensywny albo uniemożliwia sen – możemy sięgnąć po środki, które służą do jego wyhamowania. Sytuacja wygląda zupełnie inaczej w przypadku kaszlu mokrego, nazywanego inaczej produktywnym.

Kaszel mokry - co to właściwie oznacza?

Istotą kaszlu mokrego jest zwiększona produkcja śluzowej wydzieliny (stymulowana m.in. przez stan zapalny), którą odkrztuszamy, a następnie połykamy albo wypluwamy. Są to naturalne sposoby walki z nagromadzoną flegmą. Ważne jest, aby tego rodzaju kaszlu w żaden sposób nie hamować - jest on bowiem bardzo korzystny, a nawet niezbędny. Zaleganie śluzu mogłoby doprowadzić do zaburzenia podstawowej funkcji płuc jaką jest wymiana gazowa zachodząca w końcowym odcinku układu oddechowego - pęcherzykach płucnych. Skutkiem tego byłby spadek natlenowania krwi (saturacji), początkowo objawiający się dusznością i bólami lub zawrotami głowy, a następnie utratą przytomności i w skrajnym przypadku zgonem.

Wydzielina śluzowa z reguły jest bardzo gęsta i lepka, a jej pozbycie się wymaga od organizmu dużego wysiłku. To dlatego po pewnym czasie intensywnego kaszlenia odczuwamy ból mięśni tułowia – są nadwyrężone. Aby wspomóc ten niezbędny odruch obronny warto sięgnąć po preparaty ułatwiające usuwanie zalegającej flegmy. W zależności od mechanizmu działania mogą one pobudzać ruch rzęsek albo zmniejszać lepkość śluzu poprzez zmianę jego składu, nawodnienie lub rozbicie jego struktury. Do środków zmieniających skład plwociny zalicza się m.in. karbocysteinę. Pobudza ona syntezę sialomucyn, wpływa na ilość i rodzaj glikoprotein, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia lepkości, rozrzedzenia i łatwiejszego odkrztuszenia śluzu.

Preparatów wspomagających leczenie mokrego kaszlu nie należy stosować na noc, gdyż swoim działaniem wzmagają oczyszczanie drzewa oskrzelowego (wzmagają odruch kaszlu, ale też znacząco zwiększają jego efektywność, co przekłada się na skrócenie czasu jego trwania) i mogą zaburzyć spokojny sen. Należy także pamiętać o regularnym, intensywnym nawadnianiu organizmu, które wywołuje podobny, aczkolwiek całkowicie naturalny efekt upłynnienia wydzieliny.

Powiązane artykuły:

Poznaj objawy zapalenia oskrzeli >>

Problemy z mokrym kaszlem - kiedy udać się do lekarza? >>

Mokry kaszel - skąd się bierze i jak sobie z nim radzić? >>