Problem z mokrym kaszlem – kiedy udać się do lekarza?

Ile może trwać kaszel i czy w ogóle jest nam do czegoś potrzebny?

Kaszel to odruch obronny dróg oddechowych umożliwiający ich oczyszczenie z nadmiaru wydzieliny lub z ciał obcych. Powstaje w następujący sposób: po głębokim wdechu przy początkowym krótkotrwałym zamknięciu krtani następuje szybki wydech. W momencie otwarcia krtani wytworzone w klatce piersiowej i płucach wysokie ciśnienie gwałtownie wyrzuca powietrze, które porywa napotkane na swej drodze cząstki.

Możemy wywoływać kaszel dobrowolnie, ale najczęściej jest on odruchem mimowolnym. Powstaje w wyniku podrażnienia receptorów kaszlowych w oskrzelach (np. przez toczący się tam stan zapalny, spływającą z nosa wydzielinę czy ciało obce). Impulsy nerwowe przekazywane są do ośrodka kaszlu w mózgu (a dokładniej w rdzeniu przedłużonym), który następnie pobudza mięśnie klatki piersiowej, przepony i krtani odpowiedzialne za powstanie objawu.

Kaszel dzieli się ze względu na długość trwania na:

• ostry: trwający < 3 tyg.
• podostry: 3-8 tyg.
• przewlekły: utrzymujący się > 8 tyg.

Jest to najczęstszy objaw chorób układu oddechowego. W większości infekcji ustępuje do 3 tygodni. Dosyć często jednak przedłuża się, mimo ogólnej poprawy samopoczucia chorego. Zwykle powoduje to jego zaniepokojenie i poszukiwanie leżącej u podłoża przyczyny. Trzeba jednak pamiętać, że w następstwie zakażenia układu oddechowego dochodzi do przejściowego uszkodzenia nabłonka dróg oddechowych. Potrzeba czasu, aby mógł się w pełni zregenerować. W okresie tym, trwającym zwykle do 8 tygodni (w rzadkich przypadkach nawet kilka miesięcy- jak w krztuścu), może występować nadwrażliwość (zwiększona reaktywność) oskrzeli. Po wysiłku, emocjach oraz pod wpływem zmieniających się warunków atmosferycznych (niskie temperatury otoczenia, wiatr, mgła), może pojawiać się napadowy, suchy kaszel lub świszczący oddech.

Mokry i suchy kaszel – charakterystyka

Mokry kaszel to inaczej kaszel produktywny/wilgotny, czyli przebiegający z odkrztuszaniem wydzieliny, fachowo nazywanej plwociną. Najczęściej pojawia się na pewnym etapie infekcji, zwykle wirusowych, dróg oddechowych (górnych, w tym zatok, lub ostrego zapalenia tchawicy i oskrzeli). W ostrym zakażeniu charakter kaszlu ewoluuje:

Suchy (zwykle do 2-3 dnia) -> mokry (efekt pobudzenia wydzielania, ale też spływania wydzieliny z nosa przy obecności kataru) -> suchy (wygaszanie stanu zapalnego) -> ustąpienie.

Leczenie przeciwkaszlowe jest również konieczne po niektórych operacjach, np. okulistycznych i neurochirurgicznych, ponieważ towarzyszące kaszlowi ogólne pobudzenie i wzrost ciśnienia w klatce piersiowej mogą spowodować wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki i gałki ocznej oraz zniweczyć powodzenie zabiegu.

Niepokojące objawy – kiedy udać się do lekarza?

• Brak występowania innych objawów infekcji – kaszel jako izolowana dolegliwość.

• Zwiększanie się częstości/intensywności kaszlu po okresie złagodzenia.

• Odksztuszana treść zawiera krew (kwrioplucie).

• Kaszel poinfekcyjny utrzymujący się > 8tygodni.

• Utrata przytomności lub wymioty podczas kaszlu.

• Towarzysząca duszność, chrypka (utrzymująca się > 3 tygodnie), wysoka gorączka lub niezamierzony spadek masy ciała.

• Zachłyśnięcie ciałem obcym, które nie uległo wydaleniu po odksztuszeniu.

• Przewlekły kaszel

Jak leczyć mokry kaszel?

W chorobach z zaleganiem wydzieliny ten rodzaj kaszlu jest korzystny i nie należy go tłumić. Wręcz przeciwnie, powinno się wspomagać odkrztuszanie odpowiednimi preparatami. Do wyboru mamy dwie główne grupy:

• Leki wykrztuśne – zwiększają nawodnienie i objętość, a zmniejszają lepkość śluzu – np. inhalacje z soli hipertonicznej.

• Mukolityki – rozbijają i upłynniają plwocinę – np. karbocysteina, edrosteina, N-acetylocysteina.

Oprócz wyżej wymienionych preparatów domowym sposobem w walce z mokrym kaszlem jest:

• Oddychanie zwilżonym i chłodnym powietrzem.

• Skuteczne oczyszczanie nosa.

• Oklepywanie pleców (w kierunku od podstawy do szczytu płuca).

• Inhalacje z soli hipertonicznej.

Badania naukowe wykazały, że miód zmniejsza częstotliwość kaszlu. Z tego względu można go stosować przy kaszlu suchym, ale nie należy przy produktywnym. Miodu nie wolno podawać dzieciom poniżej 12 miesiąca życia – do tego czasu niesie on ryzyko zatrucia jadem kiełbasianym.

Powiązane artykuły:

Mokry kaszel - jak unikać błędów w leczeniu? >>

Inhalacje na mokry kaszel >>

Poznaj objawy zapalenia oskrzeli >>

Piśmiennictwo: