Czym jest i dlaczego powstaje flegma?

Flegma w gardle – czym jest?

Górne i dolne drogi oddechowe wyścielone są nabłonkiem oddechowym składającym się z komórek migawkowych (pokrytych ruchomymi rzęskami) oraz komórek kubkowych, których zadaniem jest produkcja śluzu. Śluzowa wydzielina wyłapuje zanieczyszczenia i drobnoustroje z wdychanego powietrza, które następnie w warunkach fizjologicznych (prawidłowych) za pomocą ruchu rzęsek przesuwane są do gardła i połykane. U zdrowej osoby proces oczyszczania dróg oddechowych jest zupełnie nieświadomy. Jednak w przypadku chorób układu oddechowego dochodzi do uruchomienia mechanizmów obronnych i nadprodukcji śluzu, który nazywany jest wówczas plwociną lub flegmą. Zalegająca flegma podrażnia receptory kaszlu i wywołuje nasilone odkrztuszanie. Z racji dużej lepkości jej usunięcie nie jest takie proste, zwłaszcza, gdy czynnik wywołujący jest ciągle obecny. Występowanie flegmy może wywoływać dyskomfort, uczucie zatkanego nosa (gdy wydzielina pochodzi z górnych dróg oddechowych), a nawet być przyczyną problemów z oddychaniem.

Flegma w gardle – przyczyny

Zalegająca flegma w gardle ma swoje źródło w górnych lub dolnych drogach oddechowych i jak wcześniej wspomniano, niemal zawsze wywołuje kaszel. Najczęstszą jej przyczyną są wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych – tzw. przeziębienie, powodujące spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Istnieje jednak szereg innych powodów, które powinniśmy wziąć pod uwagę, zwłaszcza, gdy ta nieprzyjemna dolegliwość utrzymuje się dłużej niż 7-10 dni.

Flegma w gardle bez kataru -> z dużym prawdopodobieństwem przyczyna jest zlokalizowana w dolnej części układu oddechowego

Zielona flegma -> w nazewnictwie medycznym to ropna plwocina, która najczęściej jest objawem ostrej infekcji, częściej bakteryjnej, oskrzeli, płuc lub zatok przynosowych. Jeśli natomiast utrzymuje się tygodniami i nie towarzyszą jej inne objawy zakażenia, takie jak nagła gorączka czy ogólne złe samopoczucie przyczyną może być rozstrzenie oskrzeli (wrodzone lub nabyte). Charakterystyczne w tej chorobie jest odkrztuszanie dużej ilości wydzieliny tuż po przebudzeniu.

Żółta flegma -> jest to również ropna plwocina, często później przechodzi w zielonkawą.

Biała flegma -> nadmiar śluzu, najpewniej bez towarzyszących bakterii, typowo występuje w przebiegu przewlekłego zapalenia oskrzeli i w POChP (u palaczy). Może towarzyszyć także refluksowi żołądkowo-przełykowemu, jednak znacznie częściej w tej chorobie obecny jest suchy kaszel. Utrzymująca się plwocina, zwykle biała lub przezroczysta, może wystąpić także w zespole przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła – PNDS. Najczęstszą przyczyną tego schorzenia jest stan zapalny błony śluzowej nosa – alergiczny lub niealergiczny (naczynioruchowy, hormonalny, wywołany czynnikami drażniącymi lub skrzywieniem przegrody nosa) - prowadzący do nadprodukcji wydzieliny w nosie lub stan zapalny zatok.

Przezroczysta flegma -> charakterystyczna dla astmy, obecna też w PNDS.

Krwista (czerwona) flegma -> gruźlica i bakteryjne zapalenie płuc, rak płuca,zapalenie oskrzeli, rozstrzenie oskrzeli.

Niestety utrudnieniem diagnostyki jest fakt, że rzadko kiedy w danej chorobie występuje jeden, niezmienny, kolor plwociny.

Jak pozbyć się flegmy? Flegma w gardle - leczenie

Kluczowe w wyleczeniu zalegającej wydzieliny jest znalezienie jej przyczyny. Jeśli towarzyszą jej inne objawy infekcji górnych dróg oddechowych (katar, ból zatok, stan podgorączkowy) możemy spróbować leczenia objawowego i na parę dni odroczyć wizytę lekarską. Jeśli jednak flegma - zwłaszcza o żółtym lub zielonym zabarwieniu - utrzymuje się dłużej, towarzyszy jej wysoka gorączka lub duszność konieczna będzie wizyta lekarska z dokładnym zrelacjonowaniem specjaliście objawów, długości ich trwania i obecności schorzeń przewlekłych. Zazwyczaj potrzebne będą także badania dodatkowe jak np. morfologia, badanie wskaźników stanu zapalnego, RTG płuc, posiew plwociny w kierunku obecności bakterii lub spirometria.

Warto pamiętać, że kaszlu produktywnego (mokrego) nie należy hamować. Wręcz przeciwnie – należy wspomagać jego efektywność, ponieważ jest to naturalny mechanizm oczyszczający dróg oddechowych. W tym celu pomocne jest właściwenawodnienie organizmu, które zmniejszy lepkość śluzu. Można stosować także inhalacje z soli fizjologicznej, dające podobny, choć znacznie szybszy, efekt.

Skuteczne działanie wykazują również tzw. mukolityki, czyli preparaty rozrzedzające gęstą i lepką wydzielinę oskrzelową- są to m.in. karbocysteina. Z uwagi na ich działanie wzmagające odkrztuszanie, powinny być stosowane najpóźniej 4 godziny przed snem, aby nie zakłócać nocnego odpoczynku.

Z racji tego, że najczęstszą przyczyną zalegającej flegmy są wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych, występujące typowo w okresie jesienno-zimowym, warto zadbać o szczególną ochronę organizmu w tym czasie. Ważne jest adekwatne ubieranie się do warunków pogodowych, aby zapobiec wychłodzeniu i przegrzaniu, nawilżanie powietrza w ogrzewanych mieszkaniach (wysuszone śluzówki nosa i gardła są bardziej podatne na zakażenie), regularny, umiarkowany wysiłek fizyczny oraz zbilansowana dieta.

Powiązane artykuły:

Problemy z zalegającą wydzieliną >>

Sezon przeziębieniowy - jak radzić sobie z kaszlem i wydzieliną? >>

Poznaj objawy zapalenia oskrzeli >>

Piśmiennictwo: